Om gaatjes te voorkomen en een gezonde mond te houden is het belangrijk om preventief bezig te zijn met uw gebit. Dit houdt in dat u elke dag twee keer en op de juiste manier uw tanden moet poetsen en een keer per dag moet flossen of stoken, waardoor ook tussen de tanden en kiezen geen gaatjes ontstaan. Daarnaast is het belangrijk uw gebit twee keer per jaar te laten controleren door uw tandarts. Hierbij kan eventueel tandsteen worden verwijderd om zo verdere schade te voorkomen. In onze praktijk wordt gemiddeld eens in de twee jaar een röntgenfoto gemaakt van het gebit, zodat we kunnen zien of er gaatjes tussen of onder de vullingen van de tanden en kiezen zijn ontstaan, of dat er misschien ontstekingen zijn.

De preventie-assistent
Steeds meer praktijken werken met een preventie-assistent. Dit is over het algemeen een tandartsassistent die is opgeleid in het uitvoeren van preventieve handelingen en mondhygiëne. Daarnaast biedt zij ondersteuning aan de tandarts op het gebied van de voorbereiding, de uitvoering en de afronding van de patiëntenbehandeling. Kinderen kunnen een fluoride behandeling krijgen voor sterke tanden en kiezen. Ook worden regelmatig bitewings (overzicht foto’s van de kiezen) gemaakt om gaatjes en andere problemen vroegtijdig in kaart te brengen.

Welke handelingen kan een preventie-assistent uitvoeren?

• Afnemen eerste anamnese (vragenlijst medicijngebruik/ gezondheid)
• Uitvoeren van een kleur plaktest en in kaart brengen van conditie tandvlees
• Verwijderen van tandsteen en plak (plaque) boven het tandvlees
• Polijsten van tanden en kiezen
• Gladmaken worteloppervlakken
• Aanbrengen van fluoride
• Voorlichting en instructie geven over gebitsverzorging.

Daarnaast kan een preventieassistent na het volgen van aanvullende opleidingen ook nog andere handelingen uitvoeren zoals het sealen van tanden en kiezen.

De borstelkop van de tandenborstel probeert men tegenwoordig zo te maken dat het makkelijker is de gebieden achter in de mond te bereiken. Daarnaast probeert men door de borstelkop, de stand van de kop en de richting en hoeveelheid van de borstelharen te veranderen, een verhoogde plaque verwijderingscapaciteit te bereiken. Ook zijn de buitenste borstelharen regelmatig langer dan de binnenste borstelharen of staan ze in verschillende richtingen gerangschikt.

Er zijn twee soorten tandenborstels:

• Traditionele tandenborstel
• Electrische tandenborstel

Handtandenborstels
Handtandenborstels zijn verkrijgbaar in verschillende soorten: hard, medium en soft. Het is voor uw tanden en tandvlees het beste om te poetsen met een soft tandenborstel. Deze tandenborstel beschadigt uw tandvlees het minste omdat de haren van de borstel beter plooibaar zijn en daardoor gemakkelijker de oppervlakken van uw tanden en kiezen kunnen volgen.

Elektrische tandenborstels
Naast het poetsen met een handtandenborstel is het ook mogelijk om uw gebit te reinigen met een elektrische tandenborstel. Vooral het gebruiksgemak van deze borstel is een groot pluspunt: de elektrische tandenborstel voert namelijk voor u de poetsbewegingen uit door de vele duizenden rotaties per minuut van de borstelkop. Sommige elektrische tandenborstels maken zelfs pulserende bewegingen waardoor de reiniging van uw tanden en kiezen nog effectiever plaatsvindt.

Door het poetsen verwijdert u plaque van uw tanden en kiezen.

Hoe moet ik mijn tanden poetsen?
Er bestaan verschillende poetsmethoden. Vaak wordt geadviseerd om korte horizontale drukloze bewegingen te maken. Besteed vooral aandacht aan de overgang van het tandvlees naar de tand of kies. Zet de borstel op deze plek schuin op het tandvlees. De tandplak verdwijnt door de haartjes zachtjes heen en weer te bewegen over de plaatsen waar tandplak zit. Als u de borstel aan het eind van het handvat tussen uw duim en de toppen van uw vingers vasthoudt, oefent u voldoende druk uit.

Poetsinstructie
Houd een vaste poetsvolgorde aan. Poets de tanden in de onderkaak bijvoorbeeld eerst aan de binnenkant, dan de buitenkant en tenslotte de bovenkant. De bovenkaak poetst u in dezelfde volgorde. Poets tweemaal per dag ongeveer twee minuten.

Poetstips

• Poets ook de achterkant van de laatste kies. In de onderkaak poetst u daar het beste vanaf de zijkant. In de bovenkaak poetst u vanaf de tegenover gelegen kant, ofwel kruiselings.
• Het maakt niet uit of u eerst de onderkaak poetst of de bovenkaak, maar houd steeds dezelfde volgorde aan.
• Of u nu een gewone tandenborstel of een elektrische borstel gebruikt, reinig ook de ruimte tussen uw tanden en kiezen met flossdraad, tandenstokers of ragers. Kies de hulpmiddelen in overleg met uw tandarts of mondhygiënist.
• Het gebruik van mondspoelmiddelen kan het poetsen en flossen niet vervangen. Wel kan het zorgen voor een tijdelijke frisse adem en smaak in de mond

De keuze van een tandpasta is meestal een kwestie van smaak. Er zijn vele soorten en merken op de markt en het is niet altijd gemakkelijk en keuze te maken. We onderscheiden grofweg drie soorten tandpasta’s:

Tandpasta’s voor kinderen tussen de 0 en 5 jaar
In deze leeftijdsgroep wordt de meeste tandpasta doorgeslikt en is het raadzaam een fluoride-peutertandpasta te gebruiken. Op de tube hoort te staan dat de tandpasta 500 ppm fluoride bevat.

Tandpasta’s voor gebruik vanaf 5 jaar
Het is van belang een tandpasta te kiezen die fluoride bevat en weinig schurend is. Verder is het een kwestie van prijs en smaak. Ook kan het prettig zijn als een tandpasta niet al te veel schuimt.

Tandpasta’s met toevoegingen
Hiermee worden tandpasta’s bedoeld, die speciaal bedoeld zijn voor mensen met gevoelige tandhalzen. Door het terugtrekken van het tandvlees zijn de worteloppervlakken bloot komen te liggen. De pijn, die hierdoor wordt veroorzaakt kan worden bestreden met deze speciale tandpasta’s. In het algemeen zal uw tandarts ze aan u aanbevelen. Tegenwoordig wordt ook veel ‘whitening’ tandpasta verkocht. Een kenmerk van deze tandpasta’s is dat deze meer schuren langs de tanden en kiezen, waardoor het niet verstandig is deze dagelijks te gebruiken.

Ragers hebben net als flosdraad de bedoeling om de ruimtes tussen uw tanden en kiezen schoon te houden. De rager heeft het voordeel dat de holle vlakken, groeven en randen van uw tanden en kiezen goed gereinigd kunnen worden. Het is belangrijk dat u de juiste diameter van het borstel deel kiest. In een mond is het waarschijnlijk nodig om verschillende maten ragers te gebruiken. Soms moeten de grotere ruimten opgevuld worden met meerdere ragers, zodat de borstelhaartjes het tandoppervlak volledig kunnen reinigen. De rager is gemakkelijk in gebruik. U houdt de rager vast tussen duim en wijsvinger. De overige vingers kunnen steunen op de tanden en kiezen of op de kaak. Op deze manier wordt uitschieten voorkomen. De rager wordt recht in de ruimte tussen de tanden geplaatst. Vervolgens beweegt u de rager tussen de tanden door en volg daarbij de contour van de tand of kies. Een voordeel van de rager (en de tandenstoker) is dat deze in tegenstelling tot flossdraad met één hand kan worden gebruikt.

Naast het poetsen van de tanden en kiezen is het noodzakelijk om ook regelmatig de ruimtes tussen de tanden en kiezen te reinigen.

U kunt uw tanden flossen met een daarvoor bestemde flosdraad. Dit is een draadje waarmee u tussen uw tanden en kiezen uw tanden schoon kunt maken. Het is belangrijk deze handeling dagelijks uit te voeren.

1. Neem een stukje draad van ongeveer 40 cm en houdt hiervan ongeveer 3 cm strak tussen duim en wijsvinger van de ene hand naar duim en wijsvinger van de andere hand;

2. Breng de strak gespannen draad met een zagende beweging door het contactpunt tussen de tanden of kiezen;

3. Door heen- en weergaande bewegingen wordt voorkomen, dat de draad met te grote kracht tussen de gebitselementen doorschiet en daardoor het tandvlees beschadigt;

4. Trek vervolgens de draad in een u-vorm strak rondom één element en breng de draad met zagende bewegingen tot net onder het tandvlees. Herhaal dit bij de ernaast liggende tand of kies.

Tandenstokers worden gebruikt om de ruimtes tussen de tanden en de kiezen te reinigen. Het is gebleken dat de tandenstoker het best geaccepteerde middel is om het gebit te reinigen. Het is een goedkoop product en het gebruik ervan is redelijk eenvoudig. Tandenstokers zijn verkrijgbaar in verschillende diktes en soorten.

De meeste tandenstokers zijn echter gemaakt van hout. Het ruwe oppervlak van het hout zorgt voor de verwijdering van plaque door de schurende werking. Tandenstokers gemaakt van plastic zijn daarom minder effectief. Bovendien is de kans op beschadigingen van de papil door het harde plastic groot. Rubberen tandenstokers kunnen van toepassing zijn bij de reiniging van implantaten. De standaard tandenstoker heeft een driehoekige vorm. Het is een nadeel dat de tandenstoker niet om de bolle vlakken van een tand of kies kan worden gevouwen.

Voordat een tandenstoker gebruikt wordt moet deze in de mond bevochtigd worden met wat speeksel. Het hout wordt hierdoor zacht en meer flexibel. Ook de kans op splinteren van het hout of afbreken van de punt wordt zo kleiner. De platte zijde van de tandenstoker, de basis, richt u naar het tandvlees. U houdt de tandenstoker vast tussen duim en wijsvinger. De overige vingers kunt u gebruiken om te steunen op de kaak of op de tanden en kiezen. Zo vergroot u de controle over uw bewegingen en voorkomt u uitschieten. U zet de tandenstoker klem tussen uw tanden en kiezen en beweegt de tandenstoker vervolgens een aantal keer heen en weer. Het is van belang dat u de tandenstoker stevig en met beleid tussen de tanden en kiezen duwt, totdat een zekere weerstand wordt gevoeld.

De functie van het gebit en de mond is het verkleinen van het voedsel en het vermengen met speeksel, zodat het in het maag-darmkanaal verder verteerd kan worden. Eten en drinken kunnen echter tevens bestanddelen bevatten die het gebit kunnen beschadigen.

Suikers en zuren
Suikers uit het voedsel en uit dranken worden omgezet in zuren door bacteriën die normaliter in tandplak aanwezig zijn. Dit zuur kan het tandglazuur tijdelijk poreuzer maken, waardoor het kwetsbaarder wordt voor slijtage en tandbederf. Sommige fruitsoorten (vooral citrusvruchten) bevatten zuren, die ook heel direct het tandglazuur kunnen beschadigen. Het tandglazuur heeft ongeveer een uur nodig om zich te herstellen van zo’n zuuraanval. Frisdranken met prik bevatten niet alleen suikers, maar ook koolzuur dat heel direct het gebit beschadigt. ‘Light’ frisdranken bevatten weliswaar geen suikers, maar wel koolzuur en kunnen daarom nog steeds schadelijk zijn voor het gebit. Vruchtensap van citrusvruchten bevat tevens zuur dat het tandglazuur kan beschadigen. Alcohol op zich kan geen kwaad voor het gebit, maar sommige alcoholische dranken bevatten ook suikers (zoals veel likeuren) of zuren (zoals wijn), die wel weer schadelijk kunnen zijn.

Tips
Het gaat er niet om hoeveel suiker het eten en drinken bevat, maar hoe vaak het gebit wordt blootgesteld aan de zuuraanvallen die na het eten/drinken van suiker ontstaan. Er wordt dan ook aangeraden om het eten zoveel mogelijk te beperken tot de drie dagelijkse maaltijden. Probeert u zodanig te eten, dat u weinig behoefte heeft aan tussendoortjes. Mocht u toch van een tussendoortje houden, probeer dit dan zoveel mogelijk te beperken (tot 3 á 4 keer per dag) tot bijvoorbeeld iets hartigs.

Als u graag kauwgom eet, probeert u dan te kiezen voor suikervrije kauwgom. Er zijn nog steeds vele kauwgom soorten die suikers bevatten en daardoor langdurige zuuraanvallen veroorzaken, met alle nadelige gevolgen van dien. Tegenwoordig bestaan ook gebitsverzorgende kauwgoms die zuuraanvallen aanmerkelijk kunnen verkorten en helpen bij het herstel van het tandglazuur.

Tweemaal daags uw tanden poetsen met fluoride-bevattende tandpasta helpt uw glazuur te herstellen van de zuuraanvallen en tandplak te voorkomen. Echter, als u iets hebt gegeten of gedronken waar veel zuur in zit (zoals een citrusvrucht), is het tandglazuur korte tijd extra kwetsbaar omdat het poreuzer geworden is door het zuur. U kunt uw tandglazuur flink beschadigen als u juist op zo’n moment uw tanden gaat poetsen. Het is beter om hiermee een uurtje te wachten. Het glazuur heeft zich in die tijd kunnen herstellen.